ZİYA PAŞA'DAN DEYİŞLER...

Bazen geçmiş yıllarda okuduğum eski kitapları karıştırırım. Sevdiğim eski şiirleri, şairleri, özdeyişleri yeniden okurum. Bazılarını altını çizerek okumuşumdur. Bazılarını bir deftere not almışımdır. Söylenmesinin üzerinden yıllar hatta yüzyıllar geçmesine rağmen bilgelerin söylediği özlü sözler bugün için de geçerliliğini korur. Bir zamanlar lisede ders kitaplarımızda okuduğumuz şiirler, deyişler belleğimizde daha çok yer etmiş. 

Bugünlerde Ziya Paşa okuyorum. Ziya Paşa Tanzimat Edebiyatının büyük şairlerinden. 1825-1880 yılları arasında yaşamış. Felsefi, ahlaki, dini, metafizik konular üzerinde durmuş. Şiirleri, deyişleri eğitici, yol gösterici.Aşağıda Ziya Paşa'nın bazı sözlerine yer verdim. Deyişler, altında açıklamalarıyla veriliyor.

"Dehrin ne safâ var acaba sim ü zerinde

İnsan bırakır hepsini hin-i seferinde."

Açıklama- Dünyanın altınında ve gümüşünde ne mutluluk olabilir ki? İnsanlar ahiret yolculuğuna çıkarken bunların hepsini geride bırakır.

"Seyretti havâ üzre denir taht-ı Süleyman

Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde"

Açıklama- Süleyman'ın tahtı hava üzerinde uçuyordu denilir, dünyanın geçiciliğine bakın ki o muazzam saltanatın bile yerinde şimdi yeller esiyor.

"Milyonla çalan mesned-i izzette ser-efraz

Birkaç kuruşu mürtekibin cây-ı kürektir."

Açıklama- Milyonla çalanlar yüksek ve şerefli mevkilerde başı dik, alnı açık olarak bulunur. Birkaç kuruş çalan hırsız ise kürek cezasına çarptırılır. 

"Bî- baht olanın bağına bir katresi düşmez

Bârân yerine dürr ü güher yağsa semadan"

Açıklama- Gökyüzünden yağmur yerine inci ve mücevher yağsa, talihsiz olanın bahçesine bir damlası bile düşmez. 

İki farklı zamandan iki ünlü şair şiirleriyle sesleniyor bugün:

ÇOCUKLAR ÖLEBİLİR YARIN

Çocuklar ölebilir yarın,
hem de ne sıtmadan ne kuş palazından
düşerek de değil kuyulara filan;
çocuklar ölebilir yarın,
çocuklar sakallı askerler gibi ölebilir yarın,
çocuklar ölebilir yarın atom bulutlarının ışığında
ne bir santim kemik, ne bir damla kan
çocuklar ölebilir yarın atom bulutlarının ışığında
arkalarında bir avuç kül bile değil
arkalarında gölgelerinden başka bir şey bırakmadan...

                                   Nazım Hikmet Ran