Biyografileri seviyorum. Kişileri daha detaylı tanımayı, daha objektif değerlendirmeyi sağlıyor. Hele yıllar önce okuduğunuz bir biyografiyi yeniden okuduğunuzda değişen fikirlerinizi, yargılarınızı da yeni bir bakışla gözlemliyorsunuz. " Anılarımla Patronum Vehbi Koç " adlı kitabı Koç Grubundan Can Kıraç kaleme almış. Kitabı ilk kez Milliyet Yayınları arasında 1995 yılında basıldığında okumuş, çok yararlanarak yakınlarıma da önermiştim.
Koç Topluluğu'nda 41 yıl üst düzeylerde çalışmış olan Can Kıraç kitabında sadece Vehbi Koç'un hayat hikayesini anlatmıyor, farklı kişilerle değişik yıllarda yapılmış söyleşilerden alıntılar yaparak ; ülkemiz hakkındaki görüşlerini, önerilerini, geleceğe yönelik düşüncelerini de dile getiriyordu. Kitapta adeta Türkiye'nin çeşitli dönemlerdeki bir panoraması da çiziliyordu. Türkiye'nin en zengin iş adamının sade, yalın, mütevazı yaşamı, aile hayatı, ekonomi, eğitim, sağlık ve politika hakkındaki görüşleri...
Kitap hakkındaki ilk yazımı , 2016 yılında Vehbi Koç'un torunu Mustafa Koç'un ölümü nedeniyle "Uçun Kuşlar" adlı bloğumda "Bir Kitap... İki İnsan." başlığı ile yazmıştım. Bu yazım için şuraya bakabilirsiniz. Yıllar nasıl da geçiyor; Kitabı ilk okuyuşumdan bu yana 28 yıl, İlk yazımdan sonra da 7 yıl geçmiş.
Kitabı üçüncü kez okuyuşumdan sonra uzun uzun düşündüm; Kitap güncelliğini hiç kaybetmemiş. Genç -yaşlı, zengin - yoksul, farklı konumlarda, farklı alanlarda herkesin kitaptan alacağı öyle güzel dersler var ki...
Keşke bu kitap bir kaynak olarak üniversitelerimizde, okul kütüphanelerinde incelenseydi, kurumlarda, çeşitli görevlerdeki insanlara hediye edilebilseydi. 390 sayfalık kitapta altını çizerek okuduğum, notlar aldığım pek çok bölüm oldu.
Doktorların deyişine göre: Vehbi Koç'un zihinsel yaşı bedensel yaşından 30 yıl daha gençti. İlkokulu birincilikle bitirmiş, ortaokulda da çok başarılıymış. Ancak ticaret yapmaya karar vermiş. Bir bakkal dükkanıyla işe başlamış. 24 yaşında teyzesinin kızı Sadberk Hanım ile evleniyor. Bir erkek, 3 kız çocuğu var. (Rahmi Koç, Semahat Arsel, Sevgi Gönül, Suna Kıraç.)
Kitaptan Alıntılar....
Vehbi Koç'un karar alma metodu Harvard'da öğretilenin aynıdır:
Bir konuda karar verilecekse önce ilgililere bir çalışma yaptırır, rapor hazırlatır. Sonra konuyu bilenlerle bir toplantı yapar, hazırlanan rapor beraberce tartışılır, herkesin görüşü ortaya çıkar. Vehbi Bey , tüm görüşler söylendikten sonra kendi görüşünü açıklar ve "Benim görüşüm budur. Siz ekseriyet olarak nasıl düşünüyorsanız öyle karar verin." der. Ben Vehbi Bey'in kendi kararını empoze ettiğine hiç şahit olmadım. (Koç Holding Planlama Başkanı Necati Arıkan.)
"Koç'un iş hayatı hiç duraklamadan, iniş yapmadan, önemli bir başarısızlığa uğramadan, tehlikeye düşmeden daima yükselmiştir. Bir fiyaskosu olmadığı gibi skandalı da yoktur. Yirminci yüzyıl Türkiye'sinde, başka hiç kimse onun kadar uzun süre 1 numaralı işadamı olmayı sürdürememiş, onun kadar değişik alanlarda büyük şirketler kurmamış, onun kadar vergi ödememiş, onu kadar yaygın hayır faaliyetinde bulunmamıştır. " Talat Sait Halman
"Vehbi Bey'in özellikleri çok ilginçtir. Onun değişmeyen kişiliğinde "lider" bir işadamında bulunması gereken bütün nitelikler vardır... Düşünce yapısı çok sağlamdır. Gözlem, analiz ve sentez yeteneği insanı hayrete düşürecek kadar muntazam çalışır. Dikkati ve algılaması olağanüstüdür. Öğrenme azmi ve araştırmacılık merakı sınırsızdır. Vehbi Bey, her zaman hepimizden daha çok yeniliğe açık olmuştur. .. Can Kıraç
Vehbi Koç "insan" konusu açıldığı zaman , bütün hayatı boyunca insana değer verdiğini vurgular ve " en büyük müesseseyi birkaç yılda kurabilirsiniz, fakat on beş yirmi yıl geçmeden mükemmel bir insan yetiştiremezsiniz." inancını her vesileyle belirtmeye çalışırdı.
" Bu güzel memleketin, bu asil milletin bugünkü zorluklar ile karşılaşmasının en büyük sorumlusu, parti ve rey politikalarını her şeyin üstünde tutan siyasetçilerimizin ekonomiyle ilgili olarak aldıkları yanlış kararlardır." Vehbi Koç- 1978
"Ben, ömrünü iş hayatında geçirmiş, memleketin geleceğinden başka kaygısı bulunmayan bir işadamı olarak hem şahsım hem de sizler adına, milletimizin temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerini, milletin bütünlüğünü koruyacak ve hür demokratik parlamenter rejimin devamını sağlayacak güçlü bir hükümetin kurulmasını sağlamaları için birleşmeye çağırıyorum." Vehbi Koç
İsmet Paşa evliliğinin ellinci yılında : "Eşim Mevhibe Hanımefendi ile evliliğimizin elli yılı boyunca çok mutlu yaşadım. Bu seneler zarfında ben sinirlendiğim zaman Mevhibe Hanımefendi, o sinirlendiği zaman da ben susmayı bildik. Mutluluğumuzun sırrı buradadır." demişti. "Ben de evlilik hayatımda bu prensibe uymuş ve mutlu olmuştum." Vehbi Koç.
Vehbi Koç insan ilişkilerinde " dinlemenin konuşmaktan daha önemli olduğunu bilen ve bunu ısrarla arkadaşlarına da telkin eden nadir işadamlarındandır. Ona göre insanlar önce "anlamaya" çalışmalı, sonra kendilerinin "anlaşılmasını" beklemelidirler."
"Sanayinin ülkeme yerleşmesine ve gelişmesine öncülük yaptım. Kurumlaşma yolunu açtım, Anonim şirket ve holding dönemini başlattım. Halka açık şirketler kurdum. Vergilerin açıklanmasını teşvik ettim. Türk Eğitim Vakfı, Vehbi Koç Vakfı, Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı, ilk Talebe Yurdu gibi sosyal yardım ve faaliyetleri kurumsallaştırdım."
Vehbi Koç 1984 yılında Anadolu Üniversitesi Senatosu'nun "Fahri İşletme Doktoru" unvanını,1991 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi, 1993 yılında da Erzurum Atatürk Üniversitesi "Onursal Doktorluk" unvanını almış. 1988 yılında Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri tarafından "Yılın En Başarılı İşadamı" seçilmiş.
Emin Çölaşan bir söyleşisinde soruyor: "Bu kadar büyük bir işadamısınız. Bu düzeye hep dürüst yollardan mı geldiniz? Yoksa arada sırada vergi kaçırdığınız falan oldu mu? " -"Sizi şerefimle temin ederim ki hiç vergi kaçırmadım. Bu memleketin huzur içinde ilerleyebilmesi için işadamlarının vergilerini tam vermesi taraftarıyım. "
1980'li yıllarda "Koç Özel Lisesi", 1990'lı yıllarda "Koç Üniversitesi" açılıyor. "Bir dünya insanının nüvesini oluşturmak, tohumlarını atmak istiyoruz" diyor Rahmi Koç. Koç Üniversitesi açılırken Rektör Prof. Seha Tiniç "Amacımız, yüksek eğitimi en geniş anlamıyla gerçekleştiren, öğrencilerin bilgisel ve kişisel gelişmelerini sağlayabilen bir eğitim ortamı yaratmaktır. Bunu yaparken, Büyük Atatürk'ün devrimlerine ve ilkelerine sadık, kendi sahalarında en yeni bilgilerle donatılmış, genel kültür sahibi, özgür ve stratejik düşünebilen, yaratıcı, Türkçe ve İngilizce dillerine iyice hakim, liderlik vasıfları yetişmiş gençler yetiştirmeyi amaçlıyoruz" diyordu.
Vehbi Koç'un, oğlu Rahmi Koç'un üç çocuğu, yani torunları Mustafa, Ömer ve Ali için belirlediği program şöyledir: "Çocuklar tahsillerini tamamladılar. Hangi şirketlerde vazife alırlarsa alsınlar, Rahmi Koç'un çocukları gibi değil, diğer çalışanlar gibi disipline büyük bir dikkatle uymalıdırlar. Rahmi Koç'un çocukları oldukları için, amirlerin onlara ayrı muamele yapmaları önlenmelidir. Çalışmaları hakkında vicdanlarına uyarak not vermeleri sağlanmalıdır. Aksi takdirde bu çocukların iyi yetişmelerine imkan yoktur. Kabiliyetli olanlar çalışırlar ve o nispette yükselirler."
Gazeteci yazar Emin Çölaşan şöyle söylüyor: "Vehbi Koç'a duyduğum büyük bir saygı var! Nedeni de ülkemizin hemen hemen ilk sanayicisi olması. Binlerce insana ekmek kapısı açan Koç'a bu nedenle saygı duyuyorum. Ancak kendisine en büyük saygıyı başka bir konuda duyuyorum... Büyük paralar kazanmış olmasına rağmen şımarmamış bir insan. Hep mazbut bir aile yaşamı olmuş. Evine ve çoluk çocuğuna bağlı yaşamayı yeğlemiş. Adı dedikodulara, skandallara karışmamış."
Dışişleri eski bakanı merhum İhsan Sabri Çağlayangil kıdemli dostu Vehbi Koç'u şöyle tanımlıyor: "Vehbi Koç bir kişi değildir, müessesedir... Kitap değildir, okuldur... Vehbi Bey'i anlamak için dinlemek elvermez, onu yaşamak lazımdır..."
Tüm aile bireylerinin "Vehbi Bey" diye hitap ettikleri babası hakkında oğlu Rahmi Koç şöyle diyor: "Vehbi Bey eskilerin deyimi ile 'nev'i şahsına münhasır' bir kişiliğe sahiptir."
Not: Her okuyuşta yeni şeyler öğrendiğim bir kitap, "Anılarımla Patronum Vehbi Koç" "Blogları Canlandırma Projesi- Ocak Ayı" kapsamında iyi ki okumak için bu kitabı seçmişim.
Teşekkürler Can Kıraç.
Sn. Vehbi KOÇ Beyefendi, ülkemize hizmetleriyle, mütevazı kişiliği, tutum ve davranışlarıyla hiç unutulmayacak. Saygıyla, rahmetle, özlemle anıyoruz.
Makbule Abalı
30 Ocak 2023, Urla
Biyografiler insana pek çok şey kazandırıyor. Özellikle ilham verme konusunda çok başarılı oluyor. :)
YanıtlaSilBu arada başlığın başına ya da sonuna BCP Ocak yazısını eklemelisiniz ki etkinlik için yazıldığı anlaşılsın. :) Güzel bir tanıtım yazısı olmuş. :)
Biyografiler objektif bir bakış açısıyla, çok yönlü bir değerlendirme olarak yazılmışsa yararlı oluyor gerçekten.
SilBu etkinliğe ilk kez katılıyorum. Birkaç biyografi kitabı düşündüm, sonuçta bunda karar kıldım. Yazımın sonunda "Blogları Canlandırma Projesi" için yazdığımı vurgulamıştım. Ocak etkinliği olduğunu da sonra vurguladım.
Daha önce de yorum yazmıştım, nasılsa kaybolmuş.
Sevgiyle.
Kaleminize sağlık. Okumamıştım bu kitabı, listeme yazdım.Vehbi Bey nur içinde yatsın.
YanıtlaSilAynı kitabı farklı zamanlarda okumayı ben de çok severim. Yeni deneyimlerim sonunda yeni bir bakış açısıyla okurken bambaşka yerlerini fark etmek hoşuma gidiyor. Bu yüzden de kitaplarımı hiç çizmiyotum sanırım, tekrar okuduğumda dikkatimi o eski hoşuma giden cümlelere vermek yerine yeniden keşfetmek istiyorum.
Başlangıçta yazmak için birkaç kitap üzerinde durmuştum ; "Bir Dinozorun Anıları", "Adı Aylin", "Kardelenler"... Severek okuduğum ve çok yararlandığım kitaplardı. Vehbi Koç anıları günümüz Türkiye'si açısından düşündürdü beni. Öyle güzel örnekler var ki. Daha önce yazdığım yazıyla da bir bütün oluşturdu sanırım. Katkına çok teşekkür ederim.
SilSevgiyle.
Emeğiniz için teşekkürler.
YanıtlaSilBir insanı onbjektif olarak görmek elbet zordur, ki bunu çok yakınının yazdığı bir biyografi ile görmek daha da zordur.
Bende buraya bir kitap önerisi bırakayım :)
Erol Toy'un yazdığı İmparator kitabı da Vehbi Koç'un başka bir açıdan görülen yüzünü anlatıyor, onu da tavsiye ederim.
Mutlu günler.
Bir insanı objektif olarak anlatmanın güçlüğünü biliyorum. O yüzden anlatıcının farklı kaynaklardan alıntılar yapmasını da önemsiyorum. 16 ocak 1996 tarihli blog yazımda Mustafa Koç'u anarken Vehbi Koç'un daha çok "insan" yanına, duygularına değinmiştim. Çocuklarına sevgisini göstermeyen, işine dört elle sarılmış bir insan. Öte yandan yaptıkları, eserleri , ülkemize kazandırdıkları var. Günümüzde vergi rekortmenleri kimler, fabrikalar kapatılırken kimler yeni iş sahaları açtı diye düşünüyor insan. Erol Toy'un kitabını okumuştum. bir başka değerlendirme konusu olur diyebilirim.
SilKatkınıza çok teşekkür ederim.
hımmm teşekkür ederiz bilmiyordum kitabı :)
YanıtlaSilBen de teşekkür ederim. İlk yayınlanıştan bu yana 28 yıl geçmiş.
SilBiyografi kitabı okumayı ben de severim. Fakat bu tür kitaplarda insanlar genel olarak yüceltilir. Yapılan hatalar, haksızlıkların üzeri örtülür. Vehbi Koç elbette ülkenin değerli iş adamlarından biri. Onun küçük bir bakkal dükkanından başlayarak dev bir sanayi imparatorluğu kurmasında dönemin şartlarını da unutmamak gerektiğini düşünüyorum. Zira günümüz koşullarında insan ne kadar zeki, ne kadar çalışkan olursa olsun bir Vehbi Koç olamaz. Bugünün iş adamları iktidara yalakalık yaparak, rüşvet vererek ve haksızlık yaparak yükselebiliyorlar. Atatürk'ün kurduğu cumhuriyetin tarıma, ticarete ve sanayiye sağladığı imkanları göz ardı edemeyiz. Koç ve Sabancı ülkemizin yüzünü ağartan iki aile, saygı duyuyoruz. Bu iki aile dışında ülkenin kaynaklarını sadece kendilerine akıtan, her türlü pisliğe karışmış, para içinde yüzen aile mevcut fakat bu iki ailenin tırnağı olamazlar.
YanıtlaSilDüşüncelerinize katılıyorum. Vehbi Koç zor yıllarda önemli işler başarmış, halka açık şirketler kurmuş, eğitim ve sanata katkılar sağlamış, skandallara karışmamış bir işadamı. Uluslararası alanda da adını duyurmuş, kendini kanıtlamış bir sanayici.
SilSanırım Eczacıbaşı Ailesi'nin de büyük çapta sanatsal
etkinlikleri var.
Esenlikler diliyorum.
Bilmediğim bir kitaptı sağolun tanıtım için.
YanıtlaSilGeçmiş yıllarda yayınlanmış bir kitaptı. Ama oğlu Rahmi Koç'un dediği gibi "nev-i şahsına münhasır " bir insan Vehbi Koç.
SilTeşekkür ederim.
Is hayati icin ornek alinabilir alintilar olmus. Benzer yollari bizden once yurumus kisilerin rehberligine basvurmak gibi birseydir biyografi okumak. Tesekkurler paylasim icin. Sonraki BCP etkinliginde gorusmek uzre
YanıtlaSilOrtak düşünceleri paylaşıyoruz. Biyografilerin o yönünü seviyorum. Okurken de "Ah, gençlerin örnek alabilecekleri ne çok deneyim var." diyerek okumuştum.
YanıtlaSilBCP geç farkında olduğum güzel bir etkinlik.
Yorumunuza çok teşekkür ederim.
Görüşmek dileği ile.
Çok keyifli bir yazıydı öncelikle, elinize emeğinize sağlık. Vehbi Koç'un arkasından hep güzel şeyler duyduğum için hem iş insanı yönünü hem de kendi hayatını hep merak etmiştim. Bu kitaba mutlaka göz atacağım.
YanıtlaSilGerçekçi bir bakışla ve çok yönlü yazılmış biyografileri seviyorum. Blogda o kitapla ilgili iki yazı yazmışım. Önceki Vehbi Koç'un torunu Mustafa Koç'un ölümü ile ilgiliydi. O da çok sevilen bir iş adamı idi.
SilVehbi Koç' un hayat hikayesini okurken altını çizdiğim çok cümle olmuştu. Pek çoğunu alamadım; Ülkemizin en zengini olmasına rağmen israftan hep kaçınmış, vergi rekortmeni olmuş. ilkelerinden taviz vermemiş, liyakata, deneyime çok önem vermiş, her konuda danışmış, herkesin fikrini dinlemiş nevi şahsına münhasır farklı bir sanayici.
Kendisi veya yakınlarıyla hiç karşılaşmadım ama saygı duyarak okudum. Eğitime, kurumlaşmaya, gençlere o kadar değer vermiş ki. Kitabı yakınlarımdan da çok kişi okudu.
Sevgiyle.
Ellerinize sağlık çok güzel bir tanıtım olmuş. Vehbi Koç yetiştirdiği kalifiye insanlarla, ülkeye yön veren sanatsal etkinlikleri, eğitimi desteklemesiyle, ticari zekasıyla çok önemli bir insan. Eskiden değeri açıkça bilinen bu isimlerin şimdilerde silikleştirilmesi, cahil ve sonradan görme zenginlerin pohpohlandığı günleri görmek kalp sızlatıyor.
YanıtlaSilAynı düşünceleri paylaşıyorum. Hele günümüzde çok eksikliğini duyduğumuz bazı görüş ve davranışları ile etkiliyor insanı. Damadı Can Kıraç bazı konularda acımasızca eleştiriyor da. Belki i. hayatının yoğunluğu, belki şımarırlar düşüncesiyle çocuklarıyla çok mesafeli . Ben en çok o yönünü eleştirmiştim. Ama kişilik yapısı öyle. Eşine çok değer vermiş, onun ölümünden sonra bir gün "Çok yalnızım" demesi duygulandırmıştı beni.
SilÜlkemizde ne çok insana iş imkanı yaratmış, adam kayırmamış, kültür ve sanat etkinliklerini hep desteklemiş, gösterişten , siyasetten uzak durmuş.
Katkınıza, yorumunuza çok teşekkür ederim.
Küçüklüğümden beri adını duyduğum insanlar ama hiç nasıl yaşarlar diye merak etmemiştim. Teşekkürler. Ayrıca bu yazıya gelen yorumları okumak da ilgi çekiciydi.
YanıtlaSilSon cümlenizden başlamayı düşündüm. Ben de hep yorumları okurum. Yorumlar, farklı okuyucuların görüş ve düşünceleriyle yazıya bütünlük sağlıyor, anlam kazandırıyor.
SilKapalı kapıların ardında yaşam nasıl devam ediyor, çok yönlü bir tanıma hele objektif, gerçekçi bir tanıtım ise o insanı daha iyi değerlendirmemizi sağlıyor. İnanın kitabı okurken pek çok satırda "Ah keşke böyle iş adamlarımız çoğalsa" diye düşündüm. Samimi, dürüst, güvenilir, vicdanlı, egosunu denetleyebilen İNSAN arıyoruz. Her kademede, her işte, meslekte...
Güzel yorumunuz bana yeni eklemeler yapma olanağı tanıdı. Çok teşekkür ederim.
koç ailesinin eğitim sanat ve ekonomi alanında ülkemize katkıları büyük ve önemli yine de hayatları hakkında pek bilgi sahibi değilim bu tanıtımla bile birkaç şey öğrenmiş oldum normalde biyografi türü pek ilgimi çekmez ama bu kitabı okuyabilirim :)
YanıtlaSilTarafsız bir bakışla, çok yönlü değerlendirmelerle yazılmış biyografileri seviyorum. Vehbi Koç'un hayatını farklı kaynaklardan da okumuştum. Elbette her insan gibi kusurları var ama gençlere örnek olabilecek çok farklı bir sanayici. Kimler geldi kimler geçti bu ülkeden. Kaçının adını hatırlıyoruz? Büyük sanayi kuruluşlarımızda kaynak kitap olarak bulundurulsa keşke.
SilYorumunuza teşekkür ederim.