Bazı özel günler insanı düşündürür. Geçmişi, şimdiyi kıyaslar, fikir yürütürsünüz. Cumhuriyetin getirdiği yenilikler, kazandırdıkları bitmez tükenmez anıları içerir. O zor yıllarda ve sonrasında yaşanan anılar, izlenimler, yaşamdan kesitler nasıl da değerlidir. Bazen hüzünle, kaygıyla, bazen coşkuyla, övgüyle, gururla, coşkuyla anılır.
Cumhuriyetten sonraki ilk kuşaklar yokluğu, insanın değerini, vefayı, fedakarlığı bilen kuşaklardı. Onlar güzel değerleri sonraki kuşaklara sağlıkla aktardılar. Değerleri özenle yaşattılar. Araya yıllar girdikçe belki unutkanlıklar da çoğaldı. İlk kuşaklar, Cumhuriyet öncesi savaş yıllarına tanık olmasalar bile yakınlarından, büyüklerinden zor yılları olumsuzlukları dinlemişlerdir. İsrafın, haksızlığın , kötülüğün zararlarını biliyorlardır.
Müzeyyen Gültekin ve kızı Makbule
Babam 2 yıl askerlik yaptıktan bir süre sonra evlenmiş ama evliliğinin 3. gününde muvazzaf asker olarak tekrar askere çağırılmış. Tabii o yıllarda bedelli askerlik veya çürük raporu almak yok. Olsa bile vatan sevgisi ağır basınca almaya istekli olan da yok.
Zamanında dinlenen her öykü, küçük tamamlamalarla bütünü daha anlamlı kılıyor. Annem, Adana İsmet Paşa Kız Enstitüsünde öğrencilerine tasarruf amacıyla çuvaldan elbiseler diktirerek defileler düzenlediğini anlatırdı. Yoksul öğrencilere yapılan yardımları, birkaç öğretmen dışında hiç kimse bilmezmiş.
Cumhuriyetin ilanından 20-25 yıl sonra da tasarruf politikaları devam ediyor. Cumhuriyetten 30 yıl sonra okullarda ev-iş derslerinde yama yapma, sökük dikme, ilik açma öğretilirdi. Bizler ilkokulda o yıllara tanık olduk. Yoksulluk ayıp değildi. Pislik, israf, yalancılık, hile, ayrım yapmak ayıptı.
Bizler kurşun kalemimiz sonuna gelse bile ucuna bir de uzatıcı geçiren çocuklardık. Ekmek yere düşmüşse nimettir denir, 3 kere başa götürülerek öpülürdü. Bayat ekmekler harcanmaz, lezzetli bir çorba yapılırdı. O yıllardan bu yana yıllar geçti, kaç kuşak değişti? Giderek azaldı bir şeyler. Değerler nasıl bu kadar tepetaklak oldu? Neyi, nasıl düzelteceğiz? Yılların açtığı arayı nasıl kapatacağız?
Makbule ABALI-Eğitimci
20. 10. 2019
Fotoğraf: Müzeyyen Gültekin ve kızı Makbule